SER-advies over gevaarlijke stoffen: Tijd voor uitvoerbare arboregels

De Sociaal-Economische Raad (SER) luidt opnieuw de noodklok: het huidige arbostelsel is voor veel werkgevers te complex, te abstract en daardoor moeilijk toepasbaar. Vooral als het gaat om het werken met gevaarlijke stoffen blijkt de naleving ernstig tekort te schieten. Zeker 70% van de bedrijven die met (zeer) gevaarlijke stoffen werkt, heeft geen goed beeld van de risico’s en de hoogte van de blootstelling.

Twee oorzaken, één probleem

Volgens het SER-rapport is de oorzaak tweeledig. Enerzijds ontbreekt het bij werkgevers aan kennis, prioriteit en urgentie. Anderzijds schort het aan praktische en uitlegbare regelgeving. Vooral binnen het mkb, waar de aandacht uitgaat naar de primaire processen, is de regeldruk vaak te hoog. Arboregels moeten daarom niet alleen goed na te leven zijn, maar ook begrijpelijk en uitvoerbaar. Zeker als het gaat om thema’s met grote gezondheidsrisico, zoals gevaarlijke stoffen.

Focus op drie knelpunten: RI&E, ARIE en gevaarlijke stoffenregistratie

In het SER- advies komen drie cruciale verplichtingen terug:

1.RI&E: fundament onder druk
De risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E) vormt de basis van goed arbobeleid. Toch blijkt de uitvoering ervan in de praktijk vaak gebrekkig, vooral in het mkb. Veel bedrijven hebben geen actuele of volledige RI&E en kunnen zo geen uitkomsten vertalen naar een plan van aanpak. Terwijl juist bedrijven mét een RI&E aantoonbaar vaker en betere maatregelen nemen.
De oorzaken zijn divers: gebrek aan kennis, beperkte capaciteit en onduidelijkheid over wat ‘voldoende’ is. Daarnaast blijkt de koppeling met andere verplichtingen, zoals de registratie van gevaarlijke stoffen, onvoldoende geïntegreerd. Dat maakt de RI&E voor veel ondernemers een papieren verplichting in plaats van een praktisch stuurinstrument.

De SER adviseert om de uitvoerbaarheid van de RI&E te verbeteren en te zorgen voor betere ondersteuning, bijvoorbeeld via toegankelijke tools, vereenvoudigde formats en actieve hulp vanuit branches. Want alleen als de RI&E serieus en structureel wordt toegepast, kunnen bedrijven effectief sturen op veiligheid en gezondheid.

2. De ARIE-regeling: hoge drempels voor hoge risico’s
Bedrijven die met grote hoeveelheden gevaarlijke stoffen werken, moeten een aanvullende risico-inventarisatie (ARIE) uitvoeren. Deze verplichting geldt voor zo’n 1.000 bedrijven, waarvan circa 400 als Brzo-bedrijven worden geclassificeerd. Het doel is het voorkomen van zware ongevallen. De praktijk blijkt weerbarstig.
Het invoeren van een veiligheidssysteem vergt in de praktijk veel meer tijd dan de theoretische inschatting van 10 uur. Dit schrikt bedrijven af en belemmert de naleving. De SER adviseert daarom om in kaart te brengen hoe bedrijven en de Nederlandse Arbeidsinspectie deze regeling ervaren, en waar ondersteuning nodig is om de uitvoerbaarheid te verbeteren.

3. Registratie van gevaarlijke stoffen: onmisbare basis, maar slecht op orde
Nederland telt meer dan 100.000 bedrijven die met gevaarlijke stoffen werken. Toch houdt minder dan de helft een actueel stoffenregister bij. Veel ondernemers weten simpelweg niet welke stoffen zij in huis hebben, of zijn zich onvoldoende bewust van de risico’s en de wettelijke verplichtingen.
De gevolgen? Jaarlijks overlijden circa 4.100 mensen aan beroepsziekten, waarvan meer dan 3.000 door blootstelling aan gevaarlijke stoffen. En omdat die gevolgen zich vaak pas na pensionering openbaren, zijn de risico’s onvoldoende zichtbaar in de dagelijkse praktijk. De SER ziet kansen in toegankelijke registratie en sectorale samenwerking om de beoordeling van veelgebruikte gevaarlijke stoffen te verbeteren.

Onze visie: van regels naar resultaat

Bij Stoffenmanager® herkennen we zowel de knelpunten als de kansen die het SER-advies blootlegt. Veel organisaties willen wel voldoen aan de regelgeving, maar weten niet hoe. Daarom pleiten wij al jaren voor concrete, werkbare oplossingen die wetgeving vertalen naar de praktijk. Niet alleen om aan de regels te voldoen, maar vooral om een écht veilige en gezonde werkomgeving te realiseren.

Wij maken de vertaalslag van beleid naar praktijk met vier pijlers:

• Toegankelijke software
  Vanuit onze visie dat iedere werknemer recht heeft op een veilige werkplek, ongeacht de grootte van het bedrijf, bieden wij een gratis versie van Stoffenmanager® aan. Zo kan elk bedrijf direct aan de slag met veilig werken met gevaarlijke stoffen en voldoen aan de vier stappen van de Arbeidsinspectie, ook bij het werken met CMR-stoffen.
• Kennis en bewustwording
  Via gratis webinars, trainingen en e-learningmodules ondersteunen we bedrijven in het veilig omgaan met gevaarlijke stoffen én in het effectief gebruik van Stoffenmanager®. Een veilige werkplek creëren begint tenslotte met toepasbare kennis.
• Sectorale samenwerking
  Samen met brancheorganisaties ontwikkelen we slimme oplossingen, zoals gedeelde VIB-databases en sector brede aanpakken. Dit versnelt niet alleen de naleving, maar draagt ook bij aan het efficiënt delen van informatie binnen de sector, en het levert aanzienlijke tijdwinst op. Kleinere bedrijven profiteren mee en zijn ook in staat om een veilige werkplek te realiseren.
• Gerichte ondersteuning bij iedere stap
  Wij begeleiden grote en kleine bedrijven stap voor stap en in lijn met de 4-stappen van de Arbeidsinspectie. Dit doen we met onze softwaretool, praktische trainingen en een breed netwerk van gespecialiseerde partners.

Meer weten hoe je als bedrijf grip krijgt op gevaarlijke stoffen?